Um hvað er deilt?

Áður en langt um líður mun Alþingi Íslendinga loksins koma sér að því að ákveða hvort veita eigi ríkisábyrgð á Icesave samningunum. Mörg „spakleg“ orð hafa fallið í aðdraganda ákvörðunarinnar, oftast komin frá þeim sem virðast vilja segja nei takk – við borgum ekki. Þess ber þó að geta að meirihluti þeirra sem verulega láta málið til sín taka og hafa aðstöðu til að fjalla um það á „faglegum“ forsendum, sýnast komnir á þá skoðun að ekki verði vikist undan að borga. Er það sannarlega mikil breyting frá því sem áður var þegar málið kom fram fyrir meira en tveimur mánuðum. Á hinn bóginn er deilt um hvort samningurinn leggur ríkari greiðsluskyldu á Íslendinga en lög standa til. Hver „sérfræðingurinn“ um annan þveran hefur stigið fram á ritvöllinn og verður ekki betur séð en skoðanir þeirra vegist fullkomlega á, þannig að engin leið er fyrir leikmenn að átta sig á hvað er „rétt“ og hvað „rangt“.

Ragnar H. Hall lögmaður hefur látið málið til sín taka og haldið því fram að landsmenn verði látnir borga miklu meira en þeim ber að lögum og reglum, ef samningarnir verði samþykktir óbreyttir. Hefur nefndur Ragnar orðið helsta átrúnaðargoð andstæðinga samningsins og er margvitnað til hans í ræðu og riti. Ekki er nokkur ástæða til að efast um færni lögmannsins, hann hefur marga fjöruna sopið á lögmannsferli sínum. Gallinn er bara sá að, eins og fyrri daginn, að margir aðrir lögfræðingar sem ekki verða taldir sérstakir aukvisar á sínu sviði heldur eru RHH ósammála. Nú síðast (11.8.) birtist grein í Morgunblaðinu eftir Hróbjart Jónatansson lögmann, þar sem hann kemst að þeirri niðurstöðu að af tvennu illu sé skárra að semja. Erfitt yrði að verja íslenska ríkið, jafnvel fyrir íslenskum dómstóli, ef erlendu innistæðueigendurnir færu í mál. Þeir hafi verið í góðri trú um að allt væri í lagi með bankana. Kröfur þeirra séu því eðlilegar og sanngjarnar. Og þannig mætti halda áfram að telja upp ótal aðila sem tefla fram „skotheldum“ rökum fyrir málflutningi sínum en vel að merkja: tala í austur og vestur enda þótt „sérfræðingar“ séu.

Alþingi ræðir nótt og nýtan dag um hvort setja eigi skilyrði, eða fryrirvara með samþykkt ríkisábyrgðar. Málið er að sönnu stórt og hreint ekki einfalt en áhorfanda útí bæ gæti virst þingið vera með ákvörðunarharðlífi. Ekki er fyrr komið svar við einni spurningu (raunar oftast mörg) þegar annað álitamálið er dregið fram og þingnefndir funda og funda. Hvenær þeim marþonfundum lýkur er óvíst, þegar þetta er skrifað, og málþófið hefst í sölum Alþingis. Leikmanni virðist málið raunar ekki flókið, annaðhvort setur þingið skilyrði, eða fyrirvara. Setji þingið skilyrði þá þýðir það væntanlega að ríkisábyrgðin tekur ekki gildi nema viðsemjendurnir samþykki skilyrðin. Geri þingið þetta þá eru samningarnir í raun felldir eins og þeir eru og nýjar samningaviðræður yrðu að eiga sér stað, það er að segja ef viðsemjendurnir kærðu sig yfirleitt um að tala meira við okkur. Líklega myndu þeir seint og um síðir þó koma aftur að borðinu, en afar vafasamt er að þeir myndu þá vilja veita hagstæðari lánskjör, en nú hafa fengist. Með hvaða rökum ættu þeir að réttlæta það heima hjá sér?

Öðru máli gegnir ef þingið setur fyrirvara, sem lýsa því ástandi sem þurfi að skapast til að Íslendingar notafæri sér opnunarákvæði samningsins. Ekki verður betur séð en að slíkur fyrirvarar séu eðlilegir og gildir þá einu hvort viðsemjendur samþykki þá núna eða standi frammi fyrir þeim þegar og ef Ísland telur komnar upp þær aðstæður sem í fyrirvörunum yrði lýst. Ríkisábyrgðin tekur þá gildi strax og hægt er að fara að nýta eignir Landsbankans sáluga til að lækka höfuðstólinn. Ef til upptöku samningsins kemur (í samningunum eru ákvæði sem opna á breytingar) eru fyrirvararnir tiltækir í vopnabúri þeirra sem þá verða á vettvangi.

Svo mikið hefur borið á stóryrðum í umræðum um málið að tungumálið hefur beinlínis verið gjaldfellt. Landráðamenn og þjóðníðingar eru á öðru hverju horni og þykir greinilega sérstök ástæða til að hrakyrða þá sem í samninganefndinni voru. Þeir eru jöfnum höndum vændir um kunnáttuleysi og landráð. Ofurtrú á „óháða sérfræðinga“ eða einhverskonar Rambó í samningum milli þjóða gerir hvað eftir annað vart við sig. Ef „rétt“ fólk hefði verið í samninganefndinni væri öldin aldeilis önnur. Látið er liggja í þagnargildi við hvaða aðstæður samningamenn tóku að sér verkið, hvaða skilyrði Alþingi og ríkisstjórnir undangenginna missera skópu. Svo aðeins eitt mikilvægt atrið sé nefnt þá setti Alþingi neyðarlög sem mismunuðu innistæðueigendum eftir því hvort þeir væru hérlendir eða erlendir.

Málið er vissulega mjög erfitt, einkum fyrir VG. Fjármálaráðherra ber ábyrgð á samningunum, en hluti þingflokksins er þeim andvígur, þannig að ekki er einu sinni víst að þeir komist í gegnum þingið. Við þennan ágreining er einn stórkostlegur galli. Andstæðingar samningsins hafa ekkert sagt um það sem þeir vilji gera í staðinn og fjármálaráðherra hefur fyrir sitt leyti fátt bitastætt fært fram um hvað taki við, verði samningurinn felldur, né heldur hver sé afstaða hans til skilyrða eða fyrirvara. Flokksmenn og stuðningsmenn flokksins vita því varla í hvorn fótinn þeir eiga að stíga – vita ekkert um hvað ágreiningurinn raunverulega stendur.

hágé.

Athugasemdir

[María Kristjánsdóttir, 12.8.2009 kl. 13:02]

Ég er alveg sammála þér Helgi. Ég tvístíg enn eins og þú, les gaumgæfilega hvern dag allt það sem kemur fram bitastætt svo sem einsog Hróbjart sem þú minnist á fannst mér mjög skýr og greinandi. Nema gagnrýni hans á samninganefndina var ekki rökstudd. Það er hægt að skilja ríkisstjórnina og það að hún varist að tala af sér í þessu upphrópunarsamfélagi okkar þarsem stjórnarandstaðan hefur enn sterk tök í fjölmiðlum. Og mér fannst nú í gærkvöldi eftir að hafa hlustað á Jóhönnu og Ögmund að eitthvað hefði þokast í samkomulagsátt um fyrirvara. En hvaða fyrirvara það er spurningin. Þeir hljóta að vera nokkuð afgerandi fyrst Jóhanna er farin að tala um að það þurfi að ræða við Breta og Hollendinga.

Svo er líka einn áhugaverður punktur i Icesave-umræðunni það er hvernig menn taka þátt í henni : ýmist sem íþróttamenn eða menn samræðu!